Năm 2013, trình Quốc hội khoá XIII xem xét
Theo đánh giá chung tại Hội nghị “Tổng kết dự án Luật Thuỷ sản giai đoạn II - đưa Luật vào cuộc sống” tổ chức sáng 10/1 tại Hà Nội, việc sửa đổi, bổ sung Luật Thuỷ sản 2003 (Luật 2003) là hết sức cần thiết. Đó là vì sau gần 10 năm thực hiện Luật đã bộc lộ một số tồn tại, bất cập trước thực tế phát triển của ngành thuỷ sản Việt Nam và sự hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, trong đó có nhiều hiệp định, điều ước, thoả thuận quốc tế mới mà Luật phải điều chỉnh, bổ sung cho phù hợp.
Trong quá trình triển khai, “Dự án Luật Thuỷ sản giai đoạn II - đưa Luật vào cuộc sống” (dự án) đã phát hiện ra nhiều bất cập của Luật Thủy sản 2003, nhiều nội dung của Luật vẫn thiếu điều kiện áp dụng, thiếu văn bản dưới luật hướng dẫn thi hành chẳng hạn chưa có tiêu chí đánh giá, hoàn thiện quản lý chế biến và XK thủy sản Chế biến và XNK thủy sản được xác định là hoạt động công nhận GAP, COC…
Trước thực trạng một bộ luật mới ra đời nhưng vẫn cần bổ sung, sửa đổi, TS Đinh Xuân Thảo, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Lập pháp (thuộc Uỷ ban Thường vụ Quốc hội) thừa nhận, hệ thống luật pháp nước ta chưa đồng bộ, thiếu thống nhất, chất lượng các văn bản chưa cao. Nhiều luật ban hành nhưng không thực hiện được vì còn chung chung (mà nhiều người vẫn thường gọi là “luật khung”, “luật ống”, thậm chí là “luật né”). Rồi luật phải chờ nghị định hướng dẫn, nghị định chờ thông tư, chỉ thị của Bộ. Ngay cả khi đến địa phương cũng vẫn phải chờ tiếp văn bản cụ thể hóa. Có thời điểm, Chính phủ “nợ” hơn 100 nghị định hướng dẫn thi hành các luật. Với Luật Thuỷ sản ra đời vào năm 2003, đến nay các cơ quan nhà nước đã phải ban hành hơn 200 văn bản quy phạm pháp luật hướng dẫn thi hành mà vẫn thiếu!
Vì vậy, ông Thảo đánh giá cao việc Dự án, chỉ qua triển khai hoạt động tại 7 tỉnh thí điểm là Hải Phòng, Quảng Ninh, Thanh Hoá, Đà Nẵng, Trà Vinh, Bình Thuận và Kiên Giang đã phát hiện nhiều thiếu sót và có kiến nghị sửa đổi Luật, nhất là về giao cho thuê mặt nước biển để nuôi trồng thủy sản; quản lý việc đăng ký, đăng kiểm tàu cá; quản lý cảng cá, kiểm soát sản xuất tôm, cá giống, quản lý cộng đồng; v.v...
Lãnh đạo Vụ Pháp chế Bộ NN&PTNT - cơ quan chủ trì soạn thảo cho biết, Dự thảo Luật thuỷ sản sửa đổi sẽ còn phải thông qua nhiều bước theo đúng quy trình soạn thảo ban hành văn bản quy phạm pháp luật trước khi trình ra Quốc hội khoá XIII xem xét vào năm 2013.
Hoàn thiện quản lý chế biến và XK thủy sản
Chế biến và XNK thủy sản được xác định là hoạt động thương mại quan trọng. Đặc biệt, trong những năm gần đây hoạt động này có những đóng góp rất lớn cho đất nước. Văn bản dự thảo đã đưa ra nhiều quy định cụ thể để thay đổi, bổ sung cho Luật năm 2003, như thêm mới chương Quy hoạch, kế hoạch phát triển thuỷ sản; chương Kiểm ngư; và một số điều quy định về hội, hiệp hội, quản lý cộng đồng, truy xuất nguồn gốc sản phẩm, v.v... Một số thay đổi cũng được đưa vào để phù hợp với quan hệ giữa nghề cá Việt Nam với cộng đồng nghề cá thế giới như quản lý tàu thuyền nghề cá Việt Nam hoạt động ngoài vùng nước quốc gia, ... Ngoài ra dự thảo lần này đã có quy định riêng đối với một số vấn đề cụ thể như NK, XK nguyên liệu thủy sản; XNK hàng hóa thủy sản, v.v...
Tại Luật 2003, tuy đã dành một chương quy định về “chế biến, mua bán, xuất khẩu, nhập khẩu thủy sản”, nhưng vẫn thiếu những nội dung đồng bộ để đảm bảo thực thi có hiệu quả, trong đó có vấn đề về điều kiện kinh doanh thủy sản. Theo quy định mới trong dự thảo lần này, kinh doanh thu mua, sơ chế thủy sản là hoạt động có điều kiện, phải có giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cấp. Đối với người lao động làm việc trong môi trường thu mua, chế biến thủy sản, các hệ thống cơ sở vật chất, nhà xưởng, thiết bị cũng được quy định một cách chi tiết hơn, đảm bảo các điều kiện an toàn lao động do pháp luật quy định. trồng thủy sản chỉ cho đấu thầu vài năm rồi thu hồi. Mới đây, ông Võ Quan Huy – Phó Chủ tịch Hiệp hội Tôm Mỹ Thanh (Sóc Trăng) – đã trả lời phỏng vấn báo chí: “Nông dân luôn tin Đảng và mong muốn được làm chủ mảnh đất do mình đầu tư tạo ra. Nhưng có những vấn đề về đất đai phát sinh trong thực tế, lãnh đạo ở trên không thấu hiểu được. Nông dân không an tâm đầu tư sản xuất cũng chính do hạn điền và thời hạn giao đất. Tôi đề nghị nên nghiên cứu sửa Luật đất
Vụ cưỡng chế thu hồi đầm tôm ở Tiên Lãng và Luật Thủy sản
Sau nhiều năm “đánh vật” với biển cả, ngư dân Đoàn Văn Vươn cùng các chủ đầm khác đã biến khu vực bãi bồi ven biển xã Vinh Quang, huyện Tiên Lãng, TP Hải Phòng từ đất thuộc nhóm chưa sử dụng trở thành đất nông nghiệp nuôi trồng thủy sản. Nhưng đến ngày 5/1/2012, xảy ra vụ cưỡng chế đầm NTTS của ông Đoàn Văn Vươn và gia đình.
Theo ông Đỗ Trung Thoại, Phó Chủ tịch UBNDTP Hải Phòng, 21 ha bãi đất bồi được giao cho ông Vươn theo một quyết định ban hành năm 1993 không phải là đất nông nghiệp nên chỉ có thời hạn trong 14 năm.
Còn theo luật gia – nhà báo Phan Anh Cường (Hải Phòng), quan niệm của UBND huyện là bất hợp lý khi không tính đến công sức đầu tư, khai hoang, lấn biển của các chủ đầm để biến khu vực này từ hoang hóa trở thành đất nuôi trồng thủy sản. Đã là đất nuôi trồng thủy sản thì khu vực này phải được quản lý theo các quy định của Luật Đất đai 2003 về đất nông nghiệp nuôi trồng thủy sản chứ không thể theo các quy định riêng của thành phố, của huyện, của xã.
TS Đinh Xuân Thảo, cho biết, Luật Thủy sản năm 2003 cũng quy định đất nuôi trồng thủy sản, bao gồm cả đất và mặt nước, đều được giao với thời hạn 20 năm như đối với đất trồng cây ngắn ngày.
Tuy nhiên, nhiều nơi vẫn đối xử thiếu công bằng, như đất nuôi đai. Muốn sản xuất lớn, muốn nền nông nghiệp VN lớn mạnh thì phải có nhiều đất. Nhưng nhiều đất lại bị vướng hạn điền và thời hạn giao đất do đó không thể sản xuất lớn được. Phải làm sao để người nông dân như tôi và hàng chục triệu nông dân khác được thoải mái sản xuất hoài hoài chứ đừng có trở thành như ông Vươn ở Tiên Lãng (Hải Phòng). Có gì cay đắng bằng việc mình đổ công sức đầu tư xong thì bị thu hồi đất chứ”.
Dũng Minh (vietfish.org)
