Ông Lê Thế Sua –GĐ HTX Thuận Phát

Vấn đề giá cả luôn là nguyên nhân trực tiếp ảnh hưởng làm chuỗi liên kết bị “gãy”. Ông Nguyễn Phú Quốc - thương lái có gần 20 năm gắn bó với việc kinh doanh lúa gạo ở TP.Long Xuyên, tỉnh An Giang cho biết: “Từ năm 2017 trở lại đây, giá gạo xuất khẩu liên tục biến động đã ảnh hưởng rất lớn đến giá lúa của thị trường nội địa. Biên độ dao động giá rất lớn giữa thời điểm đầu vụ và chính vụ khiến việc “bẻ kèo” thường xuyên xảy ra”. Ví dụ, trong nhiều vụ mùa gần đây, giá lúa đầu vụ khoảng từ 5 ngàn - 5.200 đồng/kg, nhưng vào chính vụ, các DN xuất khẩu chỉ thu mua còn khoảng 4 ngàn đồng/kg. Trong khi trước đó thương lái đã ký hợp đồng thu mua cho nông dân trên 5 ngàn đồng/kg. Trong trường hợp này, nếu thương lái “cắn răng chịu lỗ” thì chuỗi liên kết vẫn ổn nhưng ngược lại thương lái hạ giá thấp xuống như giá thị trường thì coi như hợp đồng với nông dân sẽ bị phá vỡ. Vì vậy, để chuỗi liên kết ngành hàng lúa gạo được bền vững thì các thành phần trong chuỗi liên kết cần phải bắt tay làm ăn lâu dài với nhau, chỉ có cùng nhau chia sẻ rủi ro, thông cảm cho nhau thì mới làm ăn lâu bền được”.

Đây là một trong nhiều nguyên nhân khiến cho mối quan hệ giữa DN và người dân khó khăng khít. Điểm nghẽn lớn nhất khiến cho chuỗi liên kết lúa thường là nguyên nhân từ lợi nhuận và quyền lợi. Tại diễn đàn, nhiều đại biểu cho rằng, nếu cả DN và nông dân chỉ biết bảo vệ quyền lợi của riêng mình thì chuỗi liên kết sẽ rất khó được gắn kết. Do đó, điều quan trong là hai nhân tố chính trong chuỗi liên kết này phải cùng ngồi lại để chia sẻ và thấu hiểu lẫn nhau. Bởi nếu DN có những khó khăn riêng về thị trường thì người nông dân cũng gặp nhiều rủi ro trong quá trình sản xuất.

Chia sẻ về kinh nghiệm thực hiện chuỗi liên kết ở ngành hàng lúa gạo của Tập đoàn Lộc Trời, PGS.TS. Dương Văn Chín - Chủ tịch Trung tâm Nghiên cứu nông nghiệp Định Thành (Tập đoàn Lộc Trời) cho rằng: “Chuỗi liên kết ở ngành hàng lúa gạo dễ bị gãy là bởi giữa người nông dân và DN chưa có sự thấu hiểu và tin tưởng lẫn nhau. Để giải quyết bài toán này, nhiều năm qua, Tập đoàn Lộc trời đã xây dựng chuỗi liên kết theo cách làm của riêng mình. Bên cạnh việc bao tiêu với mức giá hợp lý và người nông dân có lợi nhuận tốt thì Tập đoàn còn có cả đội ngũ kỹ thuật đến tận các cánh đồng của người nông dân để hướng dẫn kỹ thuật sản xuất. Thông qua đội ngũ kỹ thuật này, chúng tôi xây dựng được niềm tin với nông dân. Khi nông dân đã tin tưởng và hiểu được DN thì vấn đề “bẻ kèo” rất ít khi xảy ra”.

PGS. TS Dương Văn Chín- Chủ tịch Trung tâm Nghiên cứu nông nghiệp Định Thành

Nâng chất cho hạt gạo Việt - mục tiêu sống còn

Để tăng khả năng cạnh tranh cho hạt gạo Việt Nam, ngoài việc củng cố lại chuỗi liên kết thì nhiều ý kiến cũng cho rằng đã đến lúc người nông dân, thương lái, DN cần có trách nhiệm hơn với việc nâng cao chất lượng cho hạt gạo. GS.TS. Võ Tòng Xuân - Hiệu trưởng Trường Đại học Nam Cần Thơ cho rằng: “Để Việt Nam có những giống gạo ngon nổi tiếng và có thể cạnh tranh được với gạo của Thái Lan, Campuchia hay Myanma thì việc siết chặt khâu quản lý chất lượng đầu vào là rất cần thiết. Ở Thái Lan có giống lúa thơm Lài nổi tiếng cả thế giới, song không phải bất kỳ nông dân Thái Lan nào cũng có thể trồng và cũng không phải DN nào cũng có thể xuất khẩu. DN muốn có nguyên liệu để xuất khẩu thì phải đăng ký với Chính phủ về diện tích và sản lượng, chỉ những DN được Chính phủ cấp phép thì mới có thể trồng và xuất khẩu giống lúa này. Để tăng giá trị cho gạo xuất khẩu, quản lý chất lượng đầu vào và đầu ra cho hạt gạo là vấn đề cần được quan tâm nhiều hơn”.