Cây Sung từ lâu đã gắn liền với văn hóa và đời sống của người Việt. Không chỉ là loại cây ăn quả quen thuộc, cây sung còn mang trong mình những ý nghĩa phong thủy sâu sắc, tượng trưng cho sự “sung túc”, đủ đầy và may mắn. Chính vì lẽ đó, cây sung rất được ưa chuộng trồng trong gia đình, đặc biệt là vào dịp Tết Nguyên Đán.
Tuy phổ biến, không phải ai cũng nắm vững kỹ thuật trồng và chăm sóc cây sung để cây phát triển khỏe mạnh, sai quả hoặc có dáng đẹp làm cảnh. Bài viết này sẽ cung cấp cho bà con nông dân, những người mới bắt đầu trồng cây, và cả những ai yêu thích cây cảnh một cái nhìn toàn diện về cây sung, từ ý nghĩa phong thủy, các loại phổ biến, cách trồng, chăm sóc chi tiết cho đến những lợi ích kinh tế mà nó mang lại.
Phong thủy khi trồng cây sung
Trong quan niệm phong thủy Á Đông, cây sung là một trong những loại cây cảnh mang lại nhiều may mắn và tài lộc nhất. Tên gọi “sung” đồng âm với từ “sung túc”, biểu trưng cho sự đầy đủ, viên mãn, thịnh vượng về tiền bạc, sức khỏe và hạnh phúc gia đình.
Trồng cây sung trong nhà hoặc khu vườn được tin là sẽ thu hút năng lượng tích cực, giúp gia chủ làm ăn phát đạt, cuộc sống no đủ. Những chùm quả sung mọc sai trĩu cành càng làm tăng thêm ý nghĩa phong thủy tốt đẹp, thể hiện sự sinh sôi nảy nở, nguồn tài lộc dồi dào.
Vị trí trồng cây sung cũng rất quan trọng. Theo phong thủy, nên trồng cây sung ở những nơi có nhiều ánh sáng, thoáng đãng. Vị trí lý tưởng thường là trước nhà, bên cạnh lối đi vào hoặc trong sân vườn, những nơi dễ nhìn thấy để phát huy tối đa ý nghĩa “sung túc” của cây. Tránh trồng cây ở những nơi quá ẩm thấp, khuất ánh sáng hoặc chặn ngang lối đi chính. Việc chọn chậu và đặt cây sung bonsai trong nhà cũng cần cân nhắc vị trí hợp lý, thường là ở phòng khách hoặc gần cửa sổ để cây nhận đủ sáng và mang năng lượng tốt vào nhà.
Cay sung triu qua bieu tuong sung tuc trong vuon nha
Cây sung có mấy loại?
Trên thế giới có rất nhiều giống cây sung khác nhau, nhưng tại Việt Nam, phổ biến nhất là các loại thuộc chi Ficus và được trồng với hai mục đích chính: lấy quả và làm cảnh. Có thể phân loại cây sung theo đặc điểm hình thái và công dụng như sau:
- Sung nếp (Sung quả to): Loại này có lá to, dày, thường có 3-5 thùy rõ rệt. Quả sung nếp thường mọc thành chùm ở thân hoặc cành lớn, kích thước quả khá lớn khi chín, vị ngọt đậm, thường được dùng để ăn tươi, làm mứt hoặc phơi khô. Cây sung nếp thường có dáng thẳng, tán rộng, ít được uốn nắn cầu kỳ làm cảnh bonsai.
- Sung tẻ (Sung quả nhỏ): Lá sung tẻ thường nhỏ hơn sung nếp, ít thùy hoặc không có thùy rõ rệt. Quả sung tẻ nhỏ hơn nhiều so với sung nếp, vị chát hơn, thường được dùng để ăn kèm với các món ăn khác (như nem phở, luộc), muối chua hoặc làm gia vị. Cây sung tẻ có thân cành dẻo dai hơn, dễ uốn nắn, nên loại này thường được chọn để làm cây sung cảnh bonsai.
- Sung cảnh (Bonsai): Thực chất, sung cảnh có thể là sung nếp hoặc sung tẻ, nhưng được trồng trong chậu, cắt tỉa và uốn nắn công phu để tạo dáng đẹp mắt, độc đáo. Giá trị của cây sung cảnh phụ thuộc nhiều vào tuổi đời, kích thước, đặc biệt là dáng thế và số lượng quả trên cây (nếu có quả). Cây sung cảnh được ưa chuộng trưng bày trong nhà, văn phòng hoặc sân vườn nhỏ.
Ngoài ra, còn có một số giống sung ngoại nhập được trồng thử nghiệm ở Việt Nam như sung Mỹ (Ficus carica) cho quả rất ngọt, to và thường mọc ở nách lá, hoặc các giống sung khác có lá, thân, quả độc đáo. Tuy nhiên, sung nếp và sung tẻ vẫn là hai loại phổ biến và quen thuộc nhất với người dân Việt Nam.
Trồng cây sung trong nhà hay trước nhà có tốt không?
Việc trồng cây sung trong nhà hay trước nhà đều mang ý nghĩa phong thủy tốt đẹp là thu hút sự sung túc. Tuy nhiên, cần cân nhắc đến điều kiện sinh trưởng của cây và không gian sống.
- Trồng trước nhà: Đây là vị trí truyền thống và được ưa chuộng nhất. Trồng cây sung trước nhà, bên cạnh cửa ra vào hoặc trong sân vườn rộng rãi giúp cây nhận được nhiều ánh sáng mặt trời, không khí thoáng đãng, là điều kiện lý tưởng để cây phát triển mạnh mẽ, ra lá xanh tốt và cho nhiều quả. Về mặt phong thủy, trồng cây sung ở vị trí dễ thấy trước nhà càng làm tăng thêm ý nghĩa chiêu tài lộc, khoe sự đủ đầy. Tuy nhiên, cần đảm bảo cây không quá lớn che khuất hoàn toàn mặt tiền hoặc cành lá rậm rạp chắn lối đi, gây cảm giác bí bách.
- Trồng trong nhà: Thông thường, cây sung trồng trong nhà là loại cây sung cảnh bonsai được trồng trong chậu. Việc này phù hợp với những không gian nhỏ hẹp, căn hộ chung cư hoặc để trang trí phòng khách. Trồng cây sung bonsai trong nhà vẫn giữ được ý nghĩa phong thủy, mang lại may mắn. Tuy nhiên, cần lưu ý:
- Cây sung cần ánh sáng. Dù là cây cảnh trong nhà, nó vẫn cần được đặt ở vị trí gần cửa sổ hoặc ban công để nhận đủ ánh sáng tự nhiên. Thiếu sáng cây dễ bị vàng lá, rụng lá, còi cọc và khó ra quả.
- Cần có chế độ tưới nước và chăm sóc phù hợp với môi trường trong nhà (thường ít nước hơn trồng ngoài trời).
- Cần đảm bảo không gian đủ thoáng đãng, tránh nơi ẩm thấp dễ phát sinh nấm bệnh.
Như vậy, dù trồng cây sung ở đâu, điều quan trọng là đảm bảo cây phát triển tốt. Một cây sung khỏe mạnh, xanh tốt, sai quả sẽ phát huy tốt nhất ý nghĩa phong thủy của nó. Trồng trước nhà phù hợp với cây lớn, có không gian, còn trồng trong nhà (bonsai) phù hợp với không gian nhỏ, mục đích trang trí.
Tác hại khi trồng cây sung có hay không?
Cây sung là loại cây thân thiện và gần như không có tác hại đáng kể đối với con người hoặc môi trường xung quanh. Những “tác hại” nếu có chỉ là những bất tiện nhỏ trong quá trình trồng và chăm sóc:
- Quả rụng gây mất vệ sinh: Đặc biệt đối với các cây sung trồng lấy quả, khi quả chín và rụng xuống đất có thể gây mất vệ sinh, thu hút côn trùng như ruồi, kiến. Điều này có thể khắc phục bằng cách thường xuyên thu hoạch quả chín hoặc dọn dẹp quả rụng.
- Nhựa cây: Nhựa cây sung có màu trắng đục, nếu dính vào da có thể gây ngứa hoặc khó chịu nhẹ ở một số người có cơ địa nhạy cảm. Khi cắt tỉa cây hoặc hái quả, nên cẩn thận tránh để nhựa dính vào người.
- Tán lá rậm rạp: Nếu không được cắt tỉa thường xuyên, cây sung có thể phát triển tán lá rất rộng, che khuất tầm nhìn hoặc làm tối khu vực xung quanh. Đối với cây trồng trước nhà, cần cắt tỉa định kỳ để giữ tán gọn gàng, đảm bảo an toàn và mỹ quan.
- Hệ rễ: Đối với cây sung cổ thụ trồng trực tiếp xuống đất, hệ rễ có thể phát triển mạnh và lan rộng. Nếu trồng quá sát công trình xây dựng, rễ có thể ảnh hưởng đến móng tường hoặc nền nhà. Nên trồng cây sung cách xa công trình để tránh vấn đề này.
Nhìn chung, những “tác hại” này rất nhỏ so với lợi ích mà cây sung mang lại (quả ăn được, ý nghĩa phong thủy, làm đẹp cảnh quan). Với việc chăm sóc và quản lý phù hợp, bà con hoàn toàn có thể giảm thiểu tối đa những bất tiện này.
Giá của cây sung
Giá của cây sung rất đa dạng, phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau. Đối với bà con nông dân trồng lấy quả hoặc những người muốn bắt đầu trồng một cây sung nhỏ, giá cả khá phải chăng. Đối với giới chơi cây cảnh, đặc biệt là cây sung bonsai, giá có thể rất cao, lên tới hàng chục, thậm chí hàng trăm triệu đồng.
Các yếu tố ảnh hưởng đến giá cây sung bao gồm:
- Loại giống: Sung nếp thường có giá cao hơn sung tẻ nếu trồng lấy quả do chất lượng quả tốt hơn. Sung ngoại nhập (như sung Mỹ) cũng có giá cây giống cao hơn sung ta truyền thống.
- Kích thước và tuổi đời: Cây sung giống nhỏ, mới giâm cành hoặc chiết cành có giá rất rẻ, chỉ vài chục nghìn đồng. Cây lớn hơn, trồng lâu năm có giá vài trăm nghìn đến vài triệu đồng tùy vào kích thước gốc, độ trưởng thành của cây.
- Dáng thế (đối với cây cảnh): Đây là yếu tố quan trọng nhất quyết định giá của cây sung cảnh bonsai. Những cây có gốc to, già cỗi, hình dáng độc đáo, được uốn nắn công phu, có nhiều cành, lá cân đối và đặc biệt là có quả vào đúng dịp cần trưng bày (ví dụ như Tết) sẽ có giá rất cao. Một cây sung cổ thụ có dáng đẹp, nhiều quả có thể là một “gia tài”.
- Số lượng quả: Đối với cây sung cảnh trưng bày vào dịp Tết hoặc các dịp lễ, số lượng quả trên cây ảnh hưởng lớn đến giá trị. Cây càng sai quả, quả mọc càng đều và đẹp thì giá càng cao.
- Chậu trồng: Đối với cây cảnh, giá của chậu trồng (chậu gốm, sứ cổ, chậu đá…) cũng góp phần vào tổng giá trị của cây.
- Thời điểm mua: Vào dịp cận Tết Nguyên Đán, nhu cầu mua cây sung cảnh tăng cao, đẩy giá lên đáng kể so với ngày thường.
Do đó, khi mua cây sung, bà con cần xác định rõ mục đích trồng (lấy quả hay làm cảnh) và ngân sách dự kiến để chọn loại cây và kích thước phù hợp.
Hinh anh qua sung chin mong tren canh cay sung tuoi tot
Hướng dẫn trồng cây sung chi tiết
Trồng cây sung không quá khó, nó là loại cây có sức sống tốt, ít kén đất. Tuy nhiên, để cây phát triển mạnh và cho nhiều quả hoặc có dáng đẹp, cần tuân thủ một số kỹ thuật cơ bản.
1. Chọn giống cây sung
Có nhiều cách để nhân giống cây sung:
- Giâm cành: Chọn cành bánh tẻ (không quá non cũng không quá già) từ cây mẹ khỏe mạnh, không sâu bệnh. Cắt cành dài khoảng 20-30cm, có ít nhất 2-3 mắt lá. Ngâm gốc cành vào dung dịch kích rễ khoảng 15-30 phút, sau đó cắm vào bầu đất hoặc khay cát ẩm, đặt nơi râm mát. Giữ ẩm thường xuyên. Sau khoảng 1-2 tháng, cành sẽ ra rễ và đâm chồi mới.
- Chiết cành: Chọn cành bánh tẻ có đường kính khoảng 1-2cm. Bóc một khoanh vỏ dài khoảng 2-3cm cách gốc cành khoảng 15-20cm. Cạo sạch lớp vỏ lụa. Bọc kín vết khoanh vỏ bằng bầu đất ẩm (hỗn hợp đất và rêu, xơ dừa hoặc mùn cưa ẩm) và dùng nilon buộc chặt hai đầu. Giữ bầu chiết luôn ẩm. Sau khoảng 1-2 tháng, rễ sẽ mọc ra từ vết khoanh vỏ. Khi rễ mọc nhiều và chuyển sang màu vàng nâu, cắt cành ra khỏi cây mẹ và trồng vào chậu hoặc đất. Phương pháp chiết cành thường cho kết quả nhanh và tỷ lệ sống cao hơn giâm cành, cây chiết nhanh ra quả hơn cây giâm cành hoặc trồng từ hạt.
- Gieo hạt: Ít phổ biến hơn vì cây trồng từ hạt lâu cho quả và có thể không giữ được đặc tính của cây mẹ. Hạt sung rất nhỏ, cần gieo vào đất ẩm, nhẹ và giữ ẩm thường xuyên cho đến khi nảy mầm.
Đối với bà con muốn trồng cây nhanh cho quả, phương pháp chiết cành hoặc mua cây giống đã chiết cành là lựa chọn tốt nhất.
2. Chuẩn bị đất trồng cây sung
Cây sung không kén đất nhưng ưa đất tơi xốp, giàu dinh dưỡng và đặc biệt là phải thoát nước tốt. Tránh trồng cây sung ở những vùng đất sét nặng, bí chặt hoặc thường xuyên bị ngập úng vì dễ gây thối rễ.
- Trồng trực tiếp xuống đất: Nếu đất vườn của bà con là đất thịt nặng, có thể trộn thêm tro trấu, xơ dừa, cát hoặc phân hữu cơ hoai mục (phân chuồng, phân xanh ủ hoai) để tăng độ tơi xốp và dinh dưỡng. Đào hố trồng rộng hơn bầu rễ cây con, sâu khoảng 40-50cm. Bỏ một lớp phân hữu cơ hoai mục hoặc phân lót xuống đáy hố, trộn đều với đất.
- Trồng trong chậu: Sử dụng hỗn hợp giá thể gồm đất thịt nhẹ (hoặc đất phù sa) trộn với các vật liệu làm tăng độ tơi xốp và thoát nước như: trấu hun, xơ dừa, mùn cưa, phân hữu cơ hoai mục theo tỷ lệ khoảng 50% đất + 50% các vật liệu còn lại. Đảm bảo chậu có lỗ thoát nước tốt.
3. Kỹ thuật trồng cây sung
- Trồng xuống đất: Đặt cây con vào giữa hố đã chuẩn bị. Xé nhẹ lớp vỏ bầu (nếu có). Lấp đất xung quanh gốc cây, nén nhẹ để cố định cây. Tưới nước ngay sau khi trồng để làm ẩm đất và giúp rễ cây tiếp xúc tốt với đất. Cắm cọc buộc cây nếu cây còn yếu hoặc trồng ở nơi gió mạnh.
- Trồng trong chậu: Đặt một lớp sỏi, đá hoặc mảnh ngói vỡ dưới đáy chậu để tăng cường thoát nước. Đổ một lớp giá thể vào chậu, đặt cây vào giữa, lấp đầy giá thể xung quanh gốc, ấn nhẹ. Tưới đẫm nước.
Sau khi trồng, đặt cây ở nơi có ánh sáng vừa phải trong vài ngày đầu để cây phục hồi, sau đó đưa ra nơi có đủ ánh sáng mặt trời.
4. Chăm sóc cây sung
Chăm sóc cây sung bao gồm tưới nước, bón phân, cắt tỉa và phòng trừ sâu bệnh.
- Tưới nước: Cây sung ưa ẩm nhưng không chịu úng. Tưới nước khi thấy lớp đất mặt khô. Lượng nước tưới phụ thuộc vào kích thước cây, loại đất, thời tiết. Mùa khô cần tưới nhiều hơn, mùa mưa cần hạn chế tưới. Đối với cây trồng trong chậu, cần kiểm tra độ ẩm đất thường xuyên hơn. Tránh tưới quá nhiều gây úng rễ.
- Bón phân: Bón phân giúp cây sung phát triển khỏe mạnh và ra nhiều quả.
- Phân hữu cơ: Sử dụng phân chuồng hoai mục, phân trùn quế, phân xanh ủ hoai bón định kỳ 2-3 tháng/lần, đặc biệt là trước mùa ra hoa và sau khi thu hoạch quả. Vùi phân quanh gốc hoặc pha loãng tưới.
- Phân hóa học: Sử dụng phân NPK cân đối trong giai đoạn cây con. Khi cây chuẩn bị ra hoa và nuôi quả, tăng cường phân có hàm lượng Lân (P) và Kali (K) cao hơn. Bón phân hóa học theo liều lượng khuyến cáo trên bao bì, bón xa gốc để tránh cháy rễ. Có thể kết hợp bón lá bằng phân bón lá chuyên dùng để bổ sung vi lượng.
- Cắt tỉa: Cắt tỉa rất quan trọng đối với cả cây sung lấy quả và cây sung cảnh.
- Mục đích: Loại bỏ cành già yếu, sâu bệnh, cành mọc chồng chéo; tạo tán thông thoáng; kích thích cây ra chồi mới và ra quả; tạo dáng cho cây cảnh.
- Kỹ thuật: Cắt bỏ những cành tăm, cành khô, cành vượt mọc quá dài, cành bị sâu bệnh. Đối với cây sung lấy quả, cắt tỉa sau mỗi vụ thu hoạch để cây ra chồi mới. Đối với cây sung cảnh, cắt tỉa thường xuyên để giữ dáng, loại bỏ lá già để lộ quả (nếu có) và thân cành. Có thể dùng dây thép để uốn nắn cành tạo dáng bonsai.
- Phòng trừ sâu bệnh: Cây sung tương đối ít sâu bệnh, nhưng vẫn có thể bị tấn công bởi rệp sáp, nhện đỏ, sâu ăn lá hoặc nấm bệnh gây đốm lá, thối rễ (do úng nước).
- Phòng bệnh: Giữ vườn/chậu cây sạch sẽ, thông thoáng. Tưới nước và bón phân hợp lý để cây khỏe mạnh. Kiểm tra cây thường xuyên để phát hiện sớm.
- Trị bệnh: Nếu phát hiện sâu bệnh, có thể sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học hoặc hóa học phù hợp theo hướng dẫn. Đối với rệp sáp, có thể dùng vòi nước mạnh xịt hoặc dùng khăn lau sạch. Đối với nấm bệnh, loại bỏ lá bệnh và phun thuốc diệt nấm.
Cay sung canh bonsai dep dang the trong chau lam canh
5. Kích thích cây sung ra quả (đối với cây cảnh)
Đối với cây sung cảnh, việc kích thích cây ra quả đúng thời điểm (ví dụ như Tết) là một kỹ thuật quan trọng. Một trong những phương pháp phổ biến là “siết nước”.
- Kỹ thuật siết nước: Giảm hoặc ngừng tưới nước đột ngột trong một khoảng thời gian (khoảng 7-15 ngày tùy cây và thời tiết) để cây bị “sốc” thiếu nước, lá héo rũ. Sau đó tưới đẫm trở lại. Sự thay đổi đột ngột này có thể kích thích cây ra nụ quả.
- Tuốt lá: Kết hợp với siết nước, có thể tuốt bỏ bớt lá già trên cây để dồn dinh dưỡng cho việc ra nụ quả.
- Bón phân kích thích: Bón bổ sung phân có hàm lượng lân (P) cao (ví dụ NPK 10-30-10 hoặc phân lân đơn) trước khi thực hiện siết nước hoặc khi cây bắt đầu ra nụ quả.
Thời điểm thực hiện kỹ thuật siết nước phụ thuộc vào thời gian cây ra quả và thời điểm mong muốn có quả trưng bày. Thông thường, cây sung cảnh ra quả khoảng 2-3 tháng sau khi được kích thích. Bà con cần tính toán thời gian phù hợp để cây có quả đúng dịp.
Lợi ích kinh tế từ cây sung
Ngoài giá trị phong thủy và làm cảnh, cây sung còn mang lại những lợi ích kinh tế đáng kể cho bà con nếu biết tận dụng.
- Bán quả sung: Quả sung không chỉ là món ăn dân dã mà còn được biết đến với nhiều lợi ích sức khỏe (chống táo bón, hỗ trợ tiêu hóa…). Sung nếp chín có thể bán ăn tươi hoặc làm mứt. Sung tẻ có thể bán để muối chua hoặc làm gia vị. Nhu cầu về quả sung, đặc biệt là sung sạch, hữu cơ ngày càng tăng.
- Bán cây giống: Nhân giống cây sung bằng cách giâm cành hoặc chiết cành rồi bán cây con là một nguồn thu nhập nhỏ nhưng ổn định.
- Bán cây sung cảnh/bonsai: Đây là nguồn thu nhập có giá trị kinh tế cao nhất. Những cây sung có dáng đẹp, độc đáo, được chăm sóc và tạo dáng kỳ công có thể bán với giá rất cao, đặc biệt vào dịp Tết khi nhu cầu về cây cảnh tăng vọt. Bà con có thể đầu tư thời gian và công sức vào việc tạo dáng cây sung từ khi còn nhỏ để bán khi cây trưởng thành và có giá trị.
- Kết hợp du lịch nông nghiệp: Đối với những vườn sung lớn, có thể phát triển mô hình tham quan, trải nghiệm hái sung, bán các sản phẩm chế biến từ sung (mứt, sung sấy…).
Để nâng cao hiệu quả kinh tế, bà con cần tìm hiểu thị trường, áp dụng kỹ thuật chăm sóc tốt để cây cho năng suất quả cao, hoặc đầu tư vào việc tạo dáng cây cảnh để tăng giá trị.
FAQ về cây sung
- Cây sung hợp với mệnh nào trong phong thủy?
Cây sung mang ý nghĩa “sung túc”, phù hợp với hầu hết các mệnh, đặc biệt là những người mong cầu sự đủ đầy, thịnh vượng. Cây có cành lá sum suê, tượng trưng cho Mộc, nên rất hợp với người mệnh Mộc và mệnh Hỏa (Mộc sinh Hỏa). - Trồng cây sung bao lâu thì có quả?
Thời gian ra quả phụ thuộc vào phương pháp nhân giống. Cây trồng từ hạt rất lâu mới cho quả (có thể vài năm). Cây chiết cành hoặc giâm cành từ cây mẹ đã trưởng thành thì nhanh cho quả hơn, có thể ra quả sau 1-2 năm trồng, thậm chí nhanh hơn nếu được chăm sóc tốt và kích thích ra quả đúng kỹ thuật. - Làm thế nào để cây sung bonsai ra nhiều quả và đúng dịp Tết?
Để cây sung bonsai ra quả đúng dịp Tết, bà con cần áp dụng kỹ thuật “siết nước” và tuốt lá vào khoảng tháng 9-10 âm lịch (tức là khoảng 2-3 tháng trước Tết), kết hợp bón phân lân và kali để kích thích cây ra nụ quả.
Kết luận
Cây sung không chỉ là biểu tượng của sự “sung túc”, may mắn trong phong thủy mà còn là loại cây dễ trồng, dễ chăm sóc và mang lại nhiều lợi ích, từ quả ăn bổ dưỡng đến giá trị kinh tế từ việc bán cây cảnh. Dù bạn là một người nông dân muốn trồng lấy quả, một người mới bắt đầu làm vườn hay một người yêu thích cây cảnh, cây sung đều là một lựa chọn tuyệt vời.
Hy vọng với những hướng dẫn chi tiết về cách trồng, chăm sóc, hiểu biết về ý nghĩa và các loại cây sung trong bài viết này, bà con sẽ tự tin hơn trong việc trồng và chăm sóc cây sung của mình, để cây luôn xanh tốt, sai quả, mang lại nhiều niềm vui, tài lộc và sự “sung túc” cho gia đình. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào khác hoặc muốn chia sẻ kinh nghiệm trồng cây sung, đừng ngần ngại tìm hiểu thêm hoặc liên hệ với các chuyên gia nông nghiệp địa phương!
